Palamut balığı, Uskumrugiller yani Scombridae familyasına ait Latince Sarda Sarda, İngilizce Bonito fish olarak adlandırılan bir balık türüdür. Palamut lezzetli eti ve besin değerleri ile bilinir ve birçok tarifi vardır. Bu yazıda, Palamut balığı ile ilgili özelliklerini, besin değerlerini ve nasıl pişirileceğini öğreneceksiniz.
Palamut balığı, keskin dişleri olan orta boyutta bir balık türüdür. Sırtı mavi veya yeşilimsi mavi renkte, alt tarafı ise gümüş rengindedir. Bu balık türü, diğer pelajik balıklara benzer şekilde yağlı bir ete sahiptir ve omega-3 yağ asitleri açısından zengindir. Torpili andıran vücut yapısı su içinde hızlı hareket etmesini sağlar. Vücudunda kafasından başlayıp kuyruğuna kadar inen siyah bir şerit vardır. Bu siyah bölgenin üzerinde mavi ve yeşil tonlarda yatay çizgiler yer alır. Karın bölgesine doğru bu çizgiler kaybolur. Palamut balığının sırtında biri büyük biri küçük iki yüzgeç bulunur.
En verimli yumurtlama dönemi 2 yaşından sonra olan palamut, Mayıs ve Temmuz ayları arasında yumurtlar. Yetişkin bir dişi yılda 80 bin ile 2 milyon arası yumurta bırakabilir.
Palamut balığı ortalama 500 - 600 gram ağırlığındadır. Ancak farklı isimlerle bilinen daha küçük veya büyük boyutlarda olanları vardır. Kayıtlara geçen en büyük Palamut 1953 yılında Atlantik Okyanusunda bulunan Azores Adaları açıklarında yakalanmıştır ve ağırlığı 8,3 kg’dır.
Palamut Balığı Nerede Yaşar?
Palamut balığı, sıcak ve ılık suları tercih eder ve özellikle Akdeniz'de bol miktarda bulunur. Karadeniz’e yumurtlamak için gelir ve ilkbaharda Akdeniz’e geri döner. Palamut balığı sürüler halinde gezen ve uzun mesafeli göçler yapan bir balıktır. Palamut balığının tespit edildiği en derin yer 200 metredir.
Palamut Balığının Besin Değerleri
Palamut balığı, sağlıklı bir beslenme için önemli besin değerleri sağlar. Palamut balığı, protein, omega-3 yağ asitleri, vitaminler ve mineraller açısından zengin bir balıktır. Aynı zamanda düşük kalorili bir yiyecek olması nedeniyle, kilo kontrolü yapanlar için ideal bir seçenektir. Omega-3 yağ asitleri, kalp sağlığına yardımcı olurken, demir ve potasyum gibi mineraller vücut fonksiyonları için önemlidir.
Palamut Balığı Tarifleri
Palamut balığı, lezzeti sebebiyle birçok kişi tarafından sevilen bir balık türüdür. Palamut balığı ile ilgili birçok tarif vardır. Palamut Izgara, fırın veya tavada pişirilebilir. Izgara yapmak için, balığı marine edin ve ardından sıcak ızgarada pişirin. Fırında pişirmek isterseniz baharatlarla kaplayın ve ardından 180 derece fırında pişirin. Tavada palamut pişirmek için, zeytinyağı ve baharatlarla kızartın.
Palamut Avı Nasıl Yapılır?
Palamut balığı, hem amatör hem de profesyonel balıkçılar tarafından avlanabilir. Ancak günümüzde balık popülasyonunun azalması nedeniyle kıyıdan palamut avı yok denecek kadar azalmıştır. Ancak küçük sandallar ile sığ sularda çapariyle palamut avı güzel av verebilir.
Karadeniz ve Marmara Denizi'nde Ağustos ayının ortalarından itibaren amatör balıkçılar tarafından olta ile çingene palamut avı yapılabilir. Ülkemizde 1 Eylül’den itibaren av yasağının bitmesi ile profesyonel balıkçılar tarafından da avlanmaya başlar ve Aralık sonlarına kadar tutulabilir. Mayıs – Haziran aylarında ise Ege kıyılarında palamut avlamak mümkündür. Marmara ve Karadeniz’de özellikle İstanbul Boğazı ve civarında avlanan palamut balığı, Ege ve Akdeniz’de avlananlardan daha lezzetli ve yağlıdır.
Dünya’da en çok palamut avlanan ülkeler Türkiye ve Meksika'dır. Ülkemizde 2004 yılında yaklaşık 18 bin ton palamut avlanmıştır. Ancak av yasaklarına ve ebatlarına uyulmaması nedeniyle palamut balığı tehlike altındaki türlerdendir.
Palamut Çeşitleri Nelerdir ?
Bilimsel adı Sarda Sarda olan palamutun alt türleri yoktur. Ancak ülkemizde halk arasında palamut çeşitleri boyuna göre farklı isimler alır. Palamut balığının aldığı isimler konusunda da farklı kaynaklar arasında çelişkiler vardır.
En bilinen iki sınıflandırma şekli şunlardır ;
palamut vonozu (12–16 cm),
kestane palamudu (16–22 cm),
çingene palamudu (22–28 cm),
palamut (28–35 cm),
torik (40–45 cm),
sivri (45–55 cm),
altıparmak (55–65 cm)
piçuta (65 cm ve üzeri).
zindandelen (70 cm ve üzeri),
20 cm ye kadar palamut vanozu
20–30 cm arası çingene palamudu
31–40 cm arası palamut
40–50 cm arası kestane palamudu
51–60 cm arası torik
61-65 arası sivri
65–70 cm arası altıparmak
70 cm den büyük zindandelen.
Ayrıca torik olarak adlandırılan balık türünün kendine has bir balık türü olduğu bilinmektedir. Ancak bu iki balık türünün benzerliği nedeniyle halk arasında palamutun büyüğü de torik olarak adlandırılır.
Yetişkin bir palamut ile yavru orkinos balığı benzer olup bilgi sahibi olmayan kişiler tarafından birbiri ile karıştırılabilir. Bu durum kötü niyetli balıkçılar tarafından kullanılmakta ve eti değersiz olan orkinos yavrusu, palamut diye satılmaktadır.
Umarız bu yazı, palamut balığı hakkında merak ettiğiniz her şeyi öğrenmenize yardımcı olmuştur.
