Tilapia balığı lezzetli ve ucuz bir protein kaynağı olup dünyada en çok tüketilen ikinci balık türüdür. Afrika ve Orta Doğu’da keşfedilmiştir. Bilim adamları tarafından sağlığa birçok yararı olduğu tespit edilince küresel olarak da popülerlik kazanmıştır. Tilapia balığı tatlı su çipurası ve suda yaşayan tavuk olarak da bilinir. Hızlı büyüyen ve her türlü zorlu koşula uyum sağlayabilen bir balık türüdür. kültür koşulları gerektirmez. Yağ asidi oranı ve ağır metaller ile ilgili endişeler olduğu için tüketenlerin dikkatli olması gerekir. Çoğu kişinin bu tehlikelerden haberi yoktur. Bu yazımızda sizlere tilapia balığı hakkında bilgiler vereceğiz.
Tilapia Balığı Nedir?
Tilapia balığı çiklit ailesine mensup sıcak sulara sahip gölet, nehir, göl ve sığ akarsularda yetişen bir tatlı su balığıdır. Tropikal bir Afrika balığı olan tilapya ülkemize yanlışlıkla gelmiştir ve Köyceğiz gölünde bulunmaktadır. Sunbath balığına benzeyen tilapianın yan çizgileri ve uzun bir sırt yüzgeci vardır. Dünyada üretimi yapılan dört ticari tilapia türü vardır:
Mozambik tilapia
Mavi tilapia
Kırmızı tilapia
Nil tilapia
Nil tilapyası eski Mısır kültüründe yeniden doğuşun sembolü olarak kabul edilmiştir. Günümüzde artan pazar taleplerini karşılamak için çiftliklerde yetiştirilmekte ve hibrit balıklar üretilmektedir. Ayrıca bazı çiftliklerde insan sağlığına zararlı olabilecek büyüme hormonları dahi enjekte edilmektedir.
Tilapia Balığının Besin Değerleri
Tilapia balığı protein yüklüdür ve düşük kalorilidir. İyi bir vitamin ve mineral kaynağıdır.
Tilapia Balığının Sağlığa Faydaları
Tilapia balığı kemik sağlığı için iyidir. Kemik gelişimi için gerekli kalsiyum ve fosfor mineralleri içerir. Son zamanlarda yapılan bilimsel çalışmalar, tilapia balık kollajen tip 1’in rejeneratif tıpta kemik hücresi yenilenmesine yardımcı olabileceğini göstermiştir. Ayrıca diş tedavisi alanında iskele biyomateryali olarak kullanılabileceği düşünülmektedir.
Tilapia da bazı balık türleri gibi kansere karşı savaşan, kalp sağlığına iyi gelen bazı kardiyolojik hastalıkları tedavi eden selenyum ve antioksidanlar içerir. Selenyum serbest radikalleri azaltır ve kişiyi oksidatif strese karşı korur. Sağlıklı hücrelerin kanserli hücrelere dönüşmesini engeller. Ayrıca, bilim adamları tarafından yapılan araştırmalara göre antimikrobiyal bir peptit olan hepsidin 1-5 anti-enflamatuar yapıya sahip olduğu için kanser hastalığına yeni bir alternatif tedavi şekli olarak kullanılabilir.
Tilapi balığı bol miktarda omega-3 içerdiğinden beyin fonksiyonlarını artırabilir. Ayrıca Alzheimer, Parkinson ve epilepsi gibi hastalıklardan koruyan selenyum içerir. Tilapya beyindeki oksijen akışını arttırır ve vücudun sıvı dengesine yardımcı olur.
Tüm bu faydaları sağlayan kimyasallarla beslenmiş ve omega-3 ve omega-6 yağ asidi oranının dengesiz olduğu kültür balığı tilapia değil doğal tilapia balığıdır. Yabani tilapia kültür balıklarına göre daha fazla omega-3 yağ asidine sahiptir. Omega-3 yüksek tansiyonu düşürür, kalp krizi, felç ve aterosklerozu önlemeye yardımcı olur.
Tilapia balığı, cilt sağlığına iyi gelen antioksidanlar ve E vitamini içerir. Cilde esneklik ve parlaklık verir. Ayrıca cildi güneşin zararlı UV ışınlarından korur. Vücuttaki iltihabı ve stresi azaltır.
Tilapia, yüksek protein ve düşük kalori içeriği sayesinde uygun diyet ve egzersiz programı ile sağlıklı kilo vermeye yardımcı olur.
Tilapia, tiroid bezinin hormonal fonksiyonlarını düzenleyen ve geliştiren selenyum minerali içerir. Tiroid bezinin düzenli çalışması, metabolizmayı güçlendirir ve aşırı kilo alımını veya tiroid rahatsızlıklarını önler.
Bilimsel çalışmalar Nil tilapisinin sahip olduğu deniz kolajenlerinin yaraların kapanmasında etkili olduğunu göstermiştir.
Tilapia Balığı Tüketmek Riskli midir?
Vahşi doğada yakalanan tilapia balıkları zararlı ve riskli değildir. Fakat tilapia çiftliklerinden temin edilen balıkların birçok risk vardır. Tüketecek kişilerin bu risklerin farkında olması ve tilapia alırken bilinçli ve dikkatli olması gerekir. Tilapya balığında dikkat edilmesi gereken riskler şunlardır:
Arsenik zehirlenmesi: Arsenik kansere neden olan bir maddedir. Çiftlik tilapilerinde arsenik zehirlenmesi ihtimali daha yüksektir.
Civa zehirlenmesi: Genel olarak tilapia ve bazı balık türlerinde cıva zehirlenmesi karşılaşılan bir durumdur. Bilim adamları hem tatlı su hem de kültür tilapiasının biyolojik olarak cıva biriktirebileceğini bulmuşlardır. Ancak tatlı su tilapisi, çiftçilikte yetişenlere göre yaklaşık % 5 daha az risk taşır.
Dengesiz Omega-3 ve Omega-6 Oranı: Birçok balıkta bulunan omega-3 ve omega-6 yağlarının ideal oranı 1:1’dir. Ancak, çiftlik tilapisinde oran 2:1 veya 4:1 olabilir. Bu durum hipertansiyon ve kalp hastalıkları dahil birçok hastalığa neden olabilir.
Kanser riski: Çiftlik balıkları birçok ağır metale maruz kalabilirler ve bu balıkları çok tüketmek, DNA mutasyonlarına ve kansere neden olabilir.
Tilapia balığı protein, sağlıklı yağlar ve antioksidanlar açısından harika bir kaynaktır. Ancak nereden temin edildiğine dikkat etmek gerekir. Yerel veya güvenilir bir balıkçıdan satın alınmalıdır. Hamile kadınlar tilapiyi tüketmeden önce mutlaka doktora danışmalıdır.
